İran’ın Petrol Dışı İhracatı 5 Ayda 21 Milyar Dolara Yaklaştı

Tarih: 2 Eylül 2025
Kaynak: Tehran Times – “Iran’s non-oil exports nears $21b in 5 months” / Tehran Times

Genel Görünüm

İran, Mart 2025–Ağustos 2025 döneminde petrol dışı ürün ihracatında 20,92 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bu dönemde ülke, toplam 61 milyon ton civarında ihracat gerçekleştirdi. Ancak, değer bazında bir önceki yıla göre ihracatta %6 oranında düşüş gözlemlenirken, miktarda neredeyse sabit bir artış (sadece %0,07) gerçekleşti

İthalat Durumu: Alım Daraldı

Aynı dönemde İran’ın ithalatı da düşüş gösterdi:

• Değer bazında: %16,3 düşüşle 23,02 milyar dolar
• Ağırlık bazında: %5,4 azalma

Bu gerilemenin temelinde, lüks tüketim yerine zorunlu mal ve hammadde alımı stratejisine yönelim yer alıyor.

Başlıca İhraç Kalemleri

İran’ın petrol dışı ticaretinde öne çıkan kalemler ise şunlar oldu:

• Petrokimya ürünleri: 21,88 milyon ton, 8,64 milyar dolar—birim miktar ve değer bazında sırasıyla %12 ve %13 oranında düşüş
• İhraç edilen diğer önemli ürünler arasında doğalgaz, sıvılaştırılmış propan, bitüm, sıvılaştırılmış bütan ve metanol sayılabilir

Ticaret Partnerleri: Bölgesel İlişkilerin Gücü

İran’ın en büyük ihracat pazarları arasında ilk sırada Çin, Irak ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) yer aldı. Diğer önemli alıcı ülkeler arasında ise Türkiye, Afganistan, Umman ve Pakistan bulunuyor

İthalatta ise başlıca tedarikçiler şunlardır: BAE, Çin, Türkiye, Hindistan, Almanya, Rusya ve Hollanda

Ticaret Hacmi: Toplam Değer ve Miktar

Mart–Ağustos döneminde İran’ın petrol dışı ticareti toplamda 43,94 milyar dolardeğerinde ve 76,54 milyon ton hacminde gerçekleşti

Strateji ve Ekonomik İstikrar

1. Dayanıklılık Arayışı: Değer bazında düşüşe rağmen miktarın sabit kalması, İran’ın mevcut ihracat altyapısını koruduğunu ve talep esnekliğine büyük dayanıklılık gösterdiğini işaret ediyor. Ekonomik zorluklara rağmen ticaret ağını sürdürme becerisi önemli bir gösterge.
2. İthalattaki Daralma: Zorunlu ürünler dışındaki ithalatın kesintiye uğraması, İran’ın iç piyasayı desteklemek ve dışa bağımlılığı azaltmak yönünde bilinçli bir karar aldığına işaret. Bu politika, enflasyona ve kur dalgalanmalarına karşı alınan tedbirlerin bir parçası olarak değerlendirilebilir.
3. Petrokimyadaki Rol Kaybı: Petrol dışı ihracatın temeli olan petrokimya ürünlerindeki düşüş, bu sektördeki küresel fiyat dalgalanmalarından etkilenilebilir. Alternatif sektörlerin ve ürün çeşitliliğinin artırılması, uzun vadede sürdürülebilir büyüme sağlayabilir.
4. Bölgesel Ticaret Odaklılık: Komşu ve bölge ülkelerine olan ihracatın güçlü olması, lojistik ve siyasi ilişkilere dayanıyor. İran’ın çevresindeki ülkelerle olan ticaret bağlarını güçlendirmesi, ekonomik izolasyona karşı önemli bir savunma hattı olarak dikkat çekiyor.

Sonuç: İstikrara Adım Adım…

İran’ın ilk beş aylık petrol dışı ihracatı, %6’lık değer kaybına rağmen miktar olarak sabit kalmayı başarmış; bu, küresel belirsizlik içinde bile ticari ilişkilerde sürdürülebilirliğin işareti sayılabilir. İthalatta görülen daralma ve petrokimya ürünlerindeki azalma ise gelecekteki ekonomik planlama ve çeşitlenmeye ihtiyaç olduğunu gösteriyor.

Ekonomik stratejilerde “dayanıklılık” ve “çeşitlilik” bu denklemin anahtar kavramları olarak öne çıkarken, bölgesel işbirlikleri ve alternatif sektörlerdeki potansiyel daha da önem kazanıyor.